LPG (znany jako propan butan) (ang. Liquefied Petroleum Gas), gazol – wspólna nazwa mieszanin propanu i butanu (w różnych proporcjach). Używany jako gaz, ale przechowywany w pojemnikach pod ciśnieniem jest cieczą.
Stosowany jest głównie jako:
- paliwo do zasilania różnego rodzaju urządzeń grzewczych,
- paliwo stosowane w wielu procesach przemysłowych,
- paliwo silnikowe,
- paliwo spalane w domowych kuchenkach gazowych,
- gaz nośny do kosmetyków w aerozolu.
LPG uzyskiwany jest jako produkt uboczny przy rafinacji ropy naftowej. Niewielkie jego ilości otrzymuje się także ze złóż gazu ziemnego, zwykle na początku uruchamiania nowego odwiertu.
LPG jest gazem w temperaturze pokojowej przy normalnym ciśnieniu. W temperaturze pokojowej ulega on skropleniu przy ciśnieniu od 2.2 do 4 atm. Do butli jest pompowany przy ciśnieniu rzędu 6 atm. Butle, w których się go przechowuje i transportuje, napełnia się zwykle do 85% objętości, aby uniknąć rozerwania butli przez rozszerzającą się przy zmianie temperatury ciecz.
LPG został otrzymany po raz pierwszy w 1910 r. przez doktora Waltera Snellinga, a w handlu pojawił się w roku 1912 – jako wygodne i w miarę bezpieczne paliwo do przenośnych kuchenek gazowych.
LPG jako paliwo napędowe
W wielu krajach wzrasta popularność LPG jako paliwa silnikowego, zwłaszcza w Europie (głównie w Holandii, Polsce, Belgii, Włoszech, Wielkiej Brytanii) oraz w Indiach i Korei.
Liczba oktanowa LPG wynosi 90-120, choć do oceny własności antystukowych tego paliwa stosuje się częściej liczbę metanową, która dla LPG stosowanego do napędu samochodów mieści się w granicach 60-80.
LPG stosowany jest głównie jako źródło zasilania silników benzynowych, zarówno gaźnikowych jak i z jedno i wielopunktowymi układami wtryskowymi. Korzystanie z LPG wymaga zainstalowania dość kosztownej instalacji (od 1200 do 6000 zł i więcej, głównie w zależności od generacji instalacji, mocy silnika i ilości cylindrów). Samochody zaopatrzone w tę instalację muszą też częściowo korzystać z benzyny, gdyż ze względów technicznych rozruch i rozgrzanie silnika powinno odbywać się przy zasilaniu benzyną. Bardziej zaawansowane technicznie instalacje do LPG automatycznie przełączają się z benzyny na gaz w momencie uzyskania przez silnik odpowiedniej temperatury i prędkości obrotowej. W mniej zaawansowanych istnieje konieczność ręcznego przełączania zasilania z benzyny na LPG.
Instalację LPG można również zastosować w samochodach z silnikiem dwusuwowym, oraz z silnikiem Diesla.
Głównym powodem stosowania LPG jako paliwa silnikowego jest jego cena wynosząca w Polsce ok. 45% ceny benzyny bezołowiowej. W wielu krajach, m.in. w Holandii i Belgii, paliwo to jest promowane jako bardziej ekologiczne od benzyny.
Instalacje gazowe dzieli się na tzw. generacje.
W styczniu 2006 r. istniało 5 typów instalacji zasilanych LPG:
I – instalacja mieszalnikowa (podciśnieniowa lub nadciśnieniowa) bez regulacji składu.
II – instalacja mieszalnikowa (podciśnieniowa lub nadciśnieniowa) z elektroniczną regulacją składu mieszanki.
III – instalacja wielopunktowa, o ciągłym zasilaniu gazem w fazie lotnej.
IV – instalacja wielopunktowa zasilania gazem w fazie lotnej, poprzez elektronicznie sterowane zawory (pot. wtryskiwacze).
V – instalacja wtrysku sekwencyjnego gazu w fazie ciekłej.
Zalety instalacji LPG:
- Instalacja LPG jest niskociśnieniowa, a więc zbiornik jest lekki.
- Sam silnik iskrowy, czterosuwowy nie wymaga specjalnych zabiegów aby przystosować się do pracy na LPG.
- LPG zawierając węglowodory o krótszym łańcuchu wydzielają mniej gazów cieplarnianych niż benzyna.
- LPG jest w Polsce dużo tańszy niż benzyna, stąd tak znaczne zainteresowanie w Polsce tym paliwem.
Wady instalacji LPG:
- zalecane jest (zwłaszcza zimą) uruchomienie silnika na benzynie ze względu na wymóg ogrzewania parownika płynem chłodniczym,
- większa ilość pary wodnej sprzyja korozji układu wydechowego,
- butla ogranicza funkcjonalność samochodu,
- większe są koszty przeglądów i serwisowania,
- zbyt rzadkie korzystanie z układu zasilania benzyną lub jej poziom poniżej rezerwy może spowodować awarie pompy paliwa,
- w instalacjach starszych (podciśnieniowych – I i II generacji) istniało ryzyko fali wstecznej (wybuchu gazu) w kanale ssącym, stąd konieczny metalowy kolektor dolotowy i układ zapobiegający uszkodzeniu obudowy filtru powietrza („kominek”),
- wyższa temperatura spalania niż benzyny powoduje szybsze zużycie silnika – jeden z mocno rozpowszechnionych mitów na temat instalacji LPG, temperatura spalania w głównej mierze zależy od składu mieszanki (a więc prawidłowej regulacji instalacji LPG) a nie od zastosowanego paliwa[potrzebne źródło],
- nieprawidłowo skonfigurowana instalacja LPG może powodować uszkodzenia układu wydechowego (np. sondy lambda lub katalizatora).
- niewielki spadek na mocy silnika po przejściu na zasilanie LPG (zależnie od typu instalacji).